MARÍA MARIÑO (NOIA, 1907 - O COUREL, 1967)

Un día antes do 17 de maio oín, por casualidade, a conversa de dúas mulleres que falaban sobre o festivo do día seguinte. En realidade descoñecían se era festivo ou non, e no caso de que fose, sorprendíanse do motivo polo cal ese día todo permanecería pechado, como se dunha data importante se tratase.
O día no que a literatura galega festéxase, ten que comezar a considerarse como unha data a celebrar. Ten que deixar de coñecerse soamente por aqueles entendidos ou namorados da nosa lingua. Ten que deixar de practicarse únicamente nas aulas, onde os rapaces adoitan facer murais, recoñecer fotografías do escritor homenaxeado, ou percorrer a súa biografía, mediante traballos dentro das clases de lingua. É importante coñecer os precursores e continuadores na práctica da nosa lingua, e por iso, a Revista fai unha parada para a mención da homenaxeada deste ano: María Mariño Carou.

Naceu en Noia no ano 1907. Foi a cuarta de cinco irmáns. A súa infancia e xuventude nesta localidade están marcadas polas dificultades económicas da familia. Traballa como costureira polas casas. As amigas lémbrana como unha persoa estraña e solitaria. O traslado a Escarabote (Boiro), onde unha tía súa traballaba de cociñeira no Pazo de Goián, que tiña unha boa biblioteca, permítelle o acceso a algunhas lecturas.
Casa en Boiro co mestre Roberto Posse Carballido e despois dun breve período tempo no País Vasco, regresan a Galicia, instalándose en Romeor do Courel e logo en Parada, a onde se trasladan por consello médico a causa da depresión nerviosa que sofre a escritora. Neste lugar pasará María Mariño o resto da súa vida.
No Courel coñece a Uxío Novoneyra, quen promove a publicación do seu primeiro libro: Palabra no Tempo edítase no ano 1963 na colección "Tesos Cumes" da editorial Celta. María Mariño comezara a escribir seis anos antes, primeiro en castelán, logo en galego. Sen apenas relacións no mundo literario, o illamento e a marxinalidade que caracterizou en moitas ocasións o labor creativo das mulleres condicionou a recepción da súa obra, mesmo chegou a suscitar nalgún momento dúbidas sobre a súa existencia e a autoría dos poemas.
Habería que agardar 27 anos desde a publicación de Palabra no Tempo para que se dese a coñecer o seu segundo libro; unha edición promovida por Uxío Novoneyra e Antón Avilés de Taramancos e publicada polo Concello de Noia. No volume Verba que comeza recóllese unha ampla mostra dos poemas escritos por María Mariño no último ano da súa vida, enferma xa de leucemia. Antes, de acordo cos datos facilitados por Uxío Novoneyra, escribira dúas obras en castelán que non se coñecen: "Los años pobres. Memoria de guerra e postguerra" e "Más allá del tiempo". No ano 1994 Edicións Xerais publica a Obra Completa.
Unha poética radicalmente intimista e unha linguaxe rupturista caracterizan, segundo Carme Blanco, estudosa da súa obra, a escrita de María Mariño. Unha personalidade literaria que se sitúa nas marxes do canónico no seu tempo. A súa figura suscitou e segue a suscitar interpretacións diversas. Unha mirada embazada durante moito tempo polo descoñecemento da súa vida e a desconfianza do proceso de escrita da súa obra.
Os seus restos mortais repousan no cemiterio de Seoane do Courel.

Tiven medo de bogar,

tiven medo de auga crara.

Anque fora cuns bos remos

anque fora na mar calma,

¡non bogaba!, ¡non bogaba!

O medo xa non sei del.

Xa secou aquel mar longo.

E sin saber donde veu,

si é doutro ou é meu,

navego nun mar de fondo.

Do libro "Palabra no Tempo", 1963 (M. Mariño)

Son a suma total
daquel que foi medindo
a pegada aquela que non digo,
pegada que soia se puxo o seu nome.
Son resta da esperanza –diferencia quedou-
multiplicada xa nacín,
para qué dividirme agora?
san, enteira voume indo,
san, enteira vou quedando,
o paso xa me cederon,
inda que o camino se vira,
vaise virando en duro,
as pegadas ben se ven
vense volcar nas penas,
liman os picos dos montes,
raxan a cume i o mar,
raxan as alturas todas,
raxan a neboa,
raxan o sol,
ráxanse todas nunha,
ésta cingese
vaise cinguindo.
¡Terra, alma dona!
pegado que soia
se puxo o seu nome.
Do libro "Verba que Comeza", 1990 (M. Mariño)